Przez wiele lat obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej mogli swobodnie pracować na Wyspach. Taka sytuacja uległa jednak zmianie po referendum, w którym Brytyjczycy opowiedzieli się za opuszczeniem struktur unijnych. Choć formalny Brexit jeszcze nie nastąpił, rząd Wielkiej Brytanii już przygotował projekty nadchodzących zmian. Jedną z nich będzie konieczność posiadania settled status (statusu osoby osiedlonej), który pozwoli na legalne przebywanie w kraju. Co warto wiedzieć o tej procedurze i kto musi zadbać o uzyskanie takiego statusu? Odpowiedzi na tej pytania znajdziesz w niniejszym artykule!
Status osoby osiedlonej (settled status) – co to jest?
Jak sama nazwa wskazuje, status osoby osiedlonej został stworzony z myślą o cudzoziemcach, którzy na co dzień żyją i pracują w Wielkiej Brytanii. Niemniej do tej pory na Wyspach mogli przebywać również ludzie nieposiadający takiego statusu. To jednak zmieniło się wraz z przegłosowaniem tzw. Brexitu.
Opuszczenie Unii Europejskiej oznacza poważne modyfikacje prawa dotyczącego obcokrajowców. Obecnie wiadomo, że podstawą prawną do przebywania na terytorium Wielkiej Brytanii będzie właśnie status osiedleńca. Co istotne, wnioski o przyznanie tego statusu muszą składać nawet te osoby, które mają już kartę stałego pobytu! Ten wymóg nie dotyczy jedynie osób posiadających podwójne obywatelstwo (polskie i angielskie lub irlandzkie).
Niestety, przedłużające się negocjacje pomiędzy rządem brytyjskim i przedstawicielami UE powodują wiele wątpliwości dotyczących przyznawania statusu osiedleńca. Obecne regulacje prawne przewidują dwie możliwości – w razie opuszczenia Unii Europejskiej z umową lub bez umowy.
- Jeżeli rząd brytyjski uzyska taką umowę, obcokrajowcy będą musieli złożyć wniosek o przyznanie statusu osoby osiedlonej do 30 czerwca 2021 roku.
- Jeśli nastąpi tzw. twardy Brexit, czyli opuszczenie struktur unijnych bez porozumienia, termin ten zostanie skrócony do 31 grudnia 2020 roku.
Sytuacja jest więc rozwojowa, przez co nawet podane wyżej terminy mogą z czasem zostać zmienione. Dlatego warto na bieżąco śledzić wszelkie oficjalne komunikaty dotyczące Brexitu i zalecenia publikowane przez rząd brytyjski. Wszystkie najważniejsze informacje znajdziesz w oficjalnym rządowym poradniku dla cudzoziemców – TU
Settled status – dlaczego jest on tak istotny?
Przytoczona data 31 grudnia 2020 roku ma ogromne znaczenie nie tylko w kontekście składania wniosków. Istnieje bowiem szereg innych zastrzeżeń, które dotyczą ostatniego dnia bieżącego roku. Trzeba zatem mieć je na uwadze!
Przede wszystkim do tego dnia na terytorium Wielkiej Brytanii powinny znaleźć się te osoby, które zamierzają pozostać w kraju. Jeżeli więc ktoś chciałby zamieszkać na Wyspach po tym terminie, będzie to znacznie trudniejsze. Podobna zasada dotyczy dalszej rodziny (np. kuzynostwa) osób mieszkających już w UK. Wyjątek od tej reguły jest stosowany jedynie w przypadku najbliższych krewnych, takich jak: małżonkowie, dzieci, rodzice lub dziadkowie. Takie osoby będą mogły przybyć na Wyspy w późniejszym terminie.
Oczywiście wszystkie wymienione osoby również będą musiały ubiegać się o status osoby osiedlonej. Dlatego warto z wyprzedzeniem zadbać o wypełnienie wymaganych procedur. Co ciekawe, osiedleńcy prawdopodobnie nie otrzymają żadnego fizycznego dokumentu lub potwierdzenia posiadanego statusu. Wszelkie formalności zostaną więc zapisane w sposób elektroniczny.
Jakie korzyści zyskują osoby ze statusem osiedleńca?
Jeżeli uzyskasz status osoby osiedlonej, będziesz mógł swobodnie pracować i mieszkać na terytorium Wielkiej Brytanii. Ponadto uzyskasz prawo do kilku innych świadczeń, które mają duże znaczenie w codziennym życiu:
- Edukacja – status osiedleńca pozwoli Ci na rozpoczęcie edukacji lub kontynuowanie trwających studiów.
- Ubezpieczenie – tylko osoby mające settled status będą mogły korzystać z publicznej opieki zdrowotnej świadczonej przez NHS.
- Zasiłki i świadczenia pieniężne – status osiedleńca zagwarantuje Ci prawo do uzyskania np. zasiłku dla bezrobotnych lub emerytury po zakończeniu pracy.
- Łatwe podróże – posiadanie statusu osoby osiedlonej sprawi, że będziesz mógł bez problemu wjeżdżać na terytorium Wielkiej Brytanii. Wszelkie ograniczenia wizowe nie będą więc Cię dotyczyć.
Kto może otrzymać status osoby osiedlonej?
Pokrótce omówiliśmy już wszystkie ważne informacje dotyczące statusu osoby osiedlonej. Dlatego pora przejść do kluczowej kwestii, czyli sposobu jego uzyskania.
Aby otrzymać settled status, będziesz musiał udowodnić, że mieszkasz w Wielkiej Brytanii od przynajmniej 5 lat. Co więcej, taka regulacja dotyczy wyłącznie pobytu nieprzerwanego. Oznacza to, że musisz mieszkać w Wielkiej Brytanii przez ponad 6 miesięcy w ciągu każdego roku przez kolejne 5 lat z rzędu. Dopiero po spełnieniu tego warunku uzyskasz prawo do ubiegania się o status osoby osiedlonej.
Jeżeli jednak żyjesz na Wyspach krócej, powinieneś skorzystać z innej możliwości. Jest nią otrzymanie tymczasowego statusu osiedleńca (temporary settled status). Tutaj jedynym wymogiem będzie zamieszkanie na terytorium Wielkiej Brytanii przed końcem 2020 roku. Jeśli spełnisz ten warunek, po upływie 5 lat będziesz mógł otrzymać stały status osoby osiedlonej.
Status osiedleńca dla dzieci – o czym powinieneś wiedzieć?
Żeby Twoje dzieci mogły legalnie przebywać na terytorium Wielkiej Brytanii po opuszczeniu przez nią Unii Europejskiej, muszą wcześniej uzyskać status osiedleńca. Dobrą informacją jest to, że możesz wypełnić taki wniosek w imieniu dzieci, jeśli mają one mniej niż 21 lat.
Pod tym względem dużym ułatwieniem będzie możliwość „połączenia” kilku składanych wniosków. Jeśli zatem zamierzasz ubiegać się o przyznanie statusu osiedleńca dla siebie i swoich dzieci lub krewnych, wyślij wszystkie wnioski razem! Dzięki temu zostaną one rozpatrzone w podobnym czasie, a Ty szybciej uzyskasz odpowiedź.
Jak złożyć wniosek o przyznanie statusu osoby osiedlonej?
Procedura związana z przyznawaniem statusu osoby osiedlonej ma bardzo jasne i przejrzyste zasady. Dlatego na pewno sobie z nią poradzisz!
Po pierwsze, do złożonego wniosku musisz dołączyć kilka niezbędnych dokumentów:
- Dowód osobisty, paszport lub inny dokument potwierdzający Twoją tożsamość,
- Kartę rezydenta (jeśli ją posiadasz),
- Cyfrową fotografię twarzy.
Jeśli nie posiadasz karty rezydenta, musisz dołączyć do wniosku również dokumenty, który będą stanowić potwierdzenie tego, że mieszkasz obecnie na terytorium Wielkiej Brytanii. Najczęściej wystarczy tutaj podać numer posiadanego ubezpieczenia społecznego. W innych przypadkach urzędnik skontaktuje się z Tobą i poprosi o przekazanie dodatkowych dokumentów. O co dokładnie może poprosić? Informacje na ten temat znajdziesz w jednym z naszych artykułów – TU.
Mamy jednak dla Ciebie kolejną dobrą wiadomość. Całą opisaną procedurę możesz łatwo wypełnić bez wychodzenia z domu! Wysyłka wniosków o przyznanie statusu osoby osiedlonej odbywa się bowiem drogą elektroniczną. Wystarczy tylko wypełnić formularz online oraz dołączyć do niego wszystkie wymagane dokumenty. Później możesz już spokojnie czekać na decyzję w sprawie złożonych wniosków.
Q&A, czyli najczęściej zadawane pytania o Settled status:
Pytanie: Ile kosztuje złożenie wniosku?
Odpowiedź: Aktualnie procedura składania wniosków o przyznanie statusu osoby osiedlonej pozostaje darmowa. Dokładnie tak! Nie musisz więc płacić żadnych pieniędzy za wysyłkę lub rozpatrzenie sprawy.
Pytanie: Do kiedy mogę złożyć wniosek?
Odpowiedź: Jak już wspomnieliśmy, oficjalny termin składania wniosku to w tym momencie 31 grudnia 2020 roku. Jeżeli rząd brytyjski osiągnie porozumienie z Unią Europejską, termin ten może zostać wydłużony o kolejne sześć miesięcy. Niemniej dla bezpieczeństwa zalecamy złożyć wniosek jeszcze przed końcem obecnego roku.
Pytanie: Jak długo będę czekać na decyzję w sprawie złożonego wniosku?
Odpowiedź: Niestety, obecna sytuacja wywołana pandemią koronawirusa powoduje kilka poważnych utrudnień w procedurze składania wniosku. Po pierwsze, urzędnicy Home Office muszą pracować zdalnie, co wydłuża czas rozpatrywania złożonych wniosków. Po drugie, Centrum Informacji Telefonicznej czasowo zawiesiło swoje działanie, a pomoc można uzyskać jedynie poprzez kontakt online. Podobnie zresztą wygląda obecnie działalność wszystkich organizacji pozarządowych, które oferują pomoc w zakresie wypełniania wniosków i innych formalności. Dlatego kontakt telefoniczny lub drogą elektroniczną wydaje się jedyną alternatywą przez najbliższe tygodnie.
Settled status – podsumowanie
Tylko osoby mające status osoby osiedlonej będą mogły legalnie przebywać na terytorium Wielkiej Brytanii po tym, gdy kraj oficjalnie opuści struktury unijne. Dlatego wszyscy Polacy, którzy nie mają jeszcze obywatelstwa brytyjskiego, powinni zadbać o uzyskanie takiego statusu. Jeżeli potrzebujesz pomocy w zakresie wypełnienia wniosku lub realizacji innych formalności, zapraszamy do kontaktu. Korzystając z usług naszego biura, uzyskasz profesjonalne wsparcie dotyczące różnych aspektów związanych z życiem i pracą w Wielkiej Brytanii.
